ثبت تاریخ دفاع مقدس از خاطرات آغاز شد. در دوران دفاع مقدس، واحد تبلیغات جبهه و جنگ، دفترچه‌هایی تولید و در اختیار رزمندگان قرار داد تا خاطرات روزانه خود را بنویسند. به هر رزمنده هم دو دفترچه داد تا یکی از آن را به واحد تبلیغات بدهند و یکی را پیش خود نگه دارند. البته در دفتر مطالعات جنگ سپاه که زیرنظر دفتر سیاسی سپاه بود، نیز اقدامات بسیار مهم و ارزنده‌ای برای ثبت دقیق وقایع جنگ انجام گرفت.

 

در نتیجه از مواد خامی که به دست آمد، کتاب‌های بسیاری منتشر شد. در اوایل دهه هفتاد حوزه هنری براساس دفترچه‌های خاطرات اقدام به انتشار کتاب‌هایی کرد. برخی از همان کتاب‌ها و همان محتواها در دهه‌های بعد بازتولید شدند. در دهه‌های بعد احساس شد که آن کتاب‌ها نیازمند ارائه جزئیات و توصیفات بیشتر به مخاطبان است

 

آن واقعه به طور کامل و دقیق منعکس و ثبت شود. در دهه هفتاد مردم و مخاطبان از سال‌های جنگ فاصله چندانی نگرفته بودند و ارائه جزئیات و توصیفات حشو به حساب می‌آمد، اما در دهه‌های بعد این‌ها لازم است. بنابراین تغییر فضا، رشد عقلانیت و وجود روایت‌های معارض موجب شده است کتاب‌های نخستین حوزه دفاع مقدس، به صورت قطورتر بازتولید شوند.

 

 

در کتاب‌های دهه شصت و هفتاد بسیاری از عملیات‌ها با توجه به پارادایم موجود در آن زمان مبنی بر اینکه ما در جنگ پیروز بودیم و بر عراق غلبه پیدا کردیم، پیروز معرفی شده است یا برای اینکه روحیه مردم حفظ شود، از لفظ شکست برای برخی از عملیات‌ها استفاده نشده است. اما وقتی اسناد منتشر و در اختیار مردم و پژوهشگران قرار می‌گیرد، آنان می‌بینند که ما در تمامی عملیات‌ها پیروز نبودیم. این موضوع تبدیل به سوال می‌شود و نسل جدید به دنبال پاسخ سوالاتش است. برای اینکه به این سوالات پاسخ داده شود، باید عمیق‌تر و دقیق‌تر پژوهش و روایت کرد.

 

البته موضوع در همین حد باقی نمی‌ماند. گاهی روایت‌های معارضی پیدا می‌شود که یک پیروزی مسلم و آشکار را شکست جلوه می‌دهد و زیرسوال می‌برد. به طور مثال این سوال را مطرح می‌کنند که در فلان عملیات پیروز شدید، اما به چه بهایی؟ این تعارضات و تناقض‌ها، پژوهشگران را مجبور می‌کند تا مدام خودشان را رشد و ارتقا بدهند و خلا و اشتباهات کارهایشان را رفع کنند.

 

اکنون در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری قرار داریم، انتخابات‌ها به گونه‌ای خاطره‌بازی هستند؛ بدین صورت که کاندیداها برای رقابت با یکدیگر مردم را به تاریخ ارجاع می‌دهند. یعنی کاندیداها برای رای‌آوری و به دست گرفتن سرنوشت یک ملت از تاریخ استفاده می‌کنند.