اکنون جو بایدن وعده داده که با پرهیز از یکجانبهگرایی، متحدان آمریکا را در تصمیمسازیهای کاخ سفید مشارکت داده و همسویی لازم را دراینباره مهندسی میکند. اگرچه در برنامه صد روز نخست دولت بایدن به بازگشت فوری به قراردادها و توافقات بینالمللی از جمله توافق پاریس، نفتا و تجدید نظر درباره آنچه ترامپ در قبال ناتو به عمل آورد یاد شده، اما بایدن و دیگر اعضای تیم او تاکید کردهاند که این بازگشت به مفهوم تکرار همان نظمی نیست که پیش از سال ۲۰۱۶ برقرار بود.
بازنگری در شیوه و ماهیت روابط خارجی ایالات متحده در فصل جدید ممکن است حاوی تعدیلهایی در شکل و شیوه بیان آن نسبت به دولت ترامپ باشد، اما به نظر میرسد نگرانی اروپائیان و دیگر اعضای جامعه بینالمللی بهسیاستهای واشنگتن همچنان باقی است.
مهمترین نکته اینکه بایدن با نگاه به پایگاه سیاسی ـ اجتماعی ترامپ که توانست بیش از ۷۰ میلیون رای آمریکاییان را با خود همراه کند، از هرگونه عقب نشینی در تعاملات بینالمللی به شکلی که او را در مقایسه با رقیب انتخاباتیاش متهم به سازش کند،
پرهیز خواهد کرد. عملکرد بایدن در صد روز نخست ریاست بر ایالات متحده، چشم انداز آینده رویکرد دولت او را معلوم خواهد کرد. این چشم انداز میتواند نشان دهد که با شعار ترامپ که «نخست آمریکاست» تفاوت چندانی ندارد. همین مهم شیوه تعامل با دولت بایدن را برای همه طرفهای خارجی ایالات متحده پیچیده و یا سختتر از گذشته خواهد کرد.
بایدن، تحریمها و ایران
صادق زیباکلام استاد دانشگاه طی یادداشتی در شماره امروز آرمان ملی با عنوان بایدن، تحریمها و ایران نوشت: از امروز جریان اصولگرا بالاخص اصولگرایان تندرو با استفاده از رسانههایی که دارند بر طبل و شیپور خواهند کوبید که دیدید با آمدن جو بایدن چیزی عوض نشد. دیدید اصلاحطلبان، غربزدهها، میانهروها که غرق در خوشحالی و نور و امید شده بودند از انتخاب بایدن چه زود متوجه خواهند شد که آبی از بایدن گرم نخواهد شد.
تحریمها همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند و سیهرویی برای طرفداران آمریکا باقی خواهد ماند. افتخار نیز همچون گذشته بر رادیکالها که شعار میدهند و سیاست خود را پیش میبرند، باقیخواهد ماند. از یک نظر اتفاقا تندروها درست میگویند. با آمدن بایدن قرار نیست که نه تحریمها برداشته شود، نه چراغ سبزی به تهران نشان داده شود و نه نامه فدایت شوم از سوی واشنگتن به سمت تهران ارسال شود.
اصلاحطلبان و میانهروها نیز هیچگاه نگفتند که اگر بایدن انتخاب شود همه مشکلات و مسائل حل خواهد شد؛ چراکه ظرف ۴۲ سالی که از پیروزی انقلاب میگذرد قریب به ۷ رئیسجمهور در آمریکا وارد کاخ سفید شدهاند، اما هیچچیز تغییری نکرده است. از جیمی کارتر لیبرال که اصرار او بر حقوق بشر فروپاشی رژیم پهلوی را در پی داشت، ریگان جمهوریخواه تندرو، بوش پدر، کلینتون، بوش پسر تا اوبامای دموکرات و ترامپ رادیکال و تندرو، واقع مطلب آن است که با اینکه این روسای جمهور در آمریکا گرایشهای مختلفی در آمریکا داشتهاند، اما هیچچیز در رابطه با تهران تغییری نکرده است.
تندروها در حقیقت نمیخواهند تکه دومی را که باعث تغییر میشود بیان کنند؛ به بیان سادهتر، تندروها لا اله را میگویند، اما الا الله را نگفتهاند. لااله آنها این است که ببینید روسای جمهور آمریکا عوض شدند، اما هیچ چیز تغییر نکرد و دشمنی و خصومت آمریکاییها با ما ادامه پیدا کرده و بایدن دموکرات هم آمده، اما تحریمها همچنان بر سر جای خود قرص و محکم باقی است. اما الا الله را نمیگویند که چرا دشمنی با ایران ادامه پیدا کرده است.
نمیگویند که ما هستیم که در تنور میدمیم. واقع مطلب آن است که آنچه تغییر پیدا نکرده رویکرد آمریکاییها نیست. روسای جمهور مختلف آمریکا چه در رابطه با ایران و چه در رابطه با مسائل جهانی رویکردهای مختلف داشتهاند. کافی است رویکرد اوباما را با رویکرد ترامپ مقایسه کنیم.
آنچه هرگز تغییری نکرده استراتژی ایران بوده است. بنابراین سیاست بایدن و آمریکا زمانی نسبت به ایران تغییر پیدا خواهد کرد، تحریمها زمانی لغو خواهند شد که تحرکی هم از این طرف صورت بگیرد. ایران میخواهد نظرات خود را ادامه دهد و وقتی ترامپ میرود و بایدن میآید تغییرات مهمی هم صورت گیرد. اما باوجود تمام تبلیغاتی که تندروها از امروز به راه خواهند انداخت که در آمریکا مراسم تحلیف صورت خواهد گرفت، بایستی به آنها گفت که یکطرفه و یکسویه تغییر اساسی بهوجود نمیآید.
بلینکن در ادامه ادعاهای خود اضافه کرد: «ایران مجهز به سلاح هستهای یا در آستانه دستیابی به آن و یا با ظرفیت ساخت چنین سلاحی در کوتاه مدت، در زمینههای اقدامات مخرب دیگر اعم از حمایت از تروریسم، حمایت از نائبانش و یا بیثبات کردن منطقه کشوری خواهد بود که اقدامات خطرناکتری نسبت به الان انجام خواهد داد.»
بنابراین، فکر میکنم ما مسئولیت فوری داریم تا هر آنچه میتوانیم برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح یا به دست آوردن ظرفیت گریز هستهای برای ساخت چنین سلاحی انجام دهیم.
بلینکن گفت: «از نظر من، برجام علیرغم محدودیتهایش در مأموریت خودش برای بستن مسیرهای دستیابی ایران به مواد هستهای لازم جهت ساخت سلاح هستهای موفق عمل میکرد. این توافق علاوه بر این، شدیدترین بازرسیها در تاریخ کنترل تسلیحاتی را مستقر کرد.»
سیاست بایدن در قبال برجام
وی در ادامه گفت: «رئیسجمهور منتخب معتقد است، اگر ایران به توافق بازگردد ما هم به این توافق برمی گردیم، اما از این مساله، همراه با متحدانمان که بار دیگر با ما همراستا میشوند به عنوان سکویی برای دستیابی به یک توافق طولانیتر و قویتر و رسیدگی به مسائل دیگر به خصوص مساله موشکی و فعالیتهای بیثباتکننده ایران استفاده خواهیم کرد.»
بلینکن افزود: «حالا که این گفته شد، باید بگویم که با این نقطه فاصله زیادی داریم. باید ببینیم بعد از اینکه رئیسجمهور منتخب سر کار میآید، ایران چه اقداماتی انجام میدهد و آماده انجام چه اقداماتی است، بعداً اگر آنها میگویند که به پایبندی برجام برگشتهاند، باید ارزیابی کنیم ببینیم آیا به وعدههایشان عمل کردهاند یا خیر؟»
او در ادامه تصریح کرد که در خصوص برجام با نمایندههای کنگره و همچنین رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی منطقه رایزنی خواهد کرد.
بلینکن گفت: «بله، ما حتما با شما (نمایندههای کنگره) مشورت خواهیم کرد. فکر میکنم همانطور که رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا گفت، مهم است که در آغاز این فرایند و نه پایان آن، با متحدان و شرکایمان در منطقه از جمله اسرائیل و کشورهای خلیج [فارس] هم تعامل کنیم.»
ترور سردار سلیمانی، امنیت آمریکا را تضعیف کرد
آنتونی بلینکن در بخش دیگری از این جلسه به سوال یک سناتور در خصوص دلیل مخالفت با اقدام «دونالد ترامپ» در ترور سردار «قاسم سلیمانی»، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پاسخ داد. بلینکن تصریح کرد که از ترور سردار سلیمانی متأسف نیست، ولی این اقدام آمریکا را امنتر نکرده است.
او گفت: «هیچکس برای حذف قاسم سلیمانی اشک نمیریزد. هیچکس از این بابت که او دیگر آنجا نیست تأسف نمیخورد. اما مساله این نیست که آیا حذف او کار صحیحی بود یا خیر، بلکه مساله پیشبینی تبعات چنین اقدامی بود و پرسیدن اینکه آیا این اقدام ما را ایمنتر میکند یا خیر؟»
بلینکن گفت: دولتهای قبلی از جمله دولتهای بوش و اوباما به این نتیجه رسیدند که ما با چنین اقدامی ایمنتر نخواهیم شد. فکر میکنم آنچه بعد از مرگ [شهادت] او شاهد بودیم، از جمله حمله به مواضعمان در عراق ـ که اگر نگوییم صدها سرباز آمریکایی، دهها نفر از آنها را به صدمات مغزی دچار کرد ـ و اینکه نیروهایمان در عراق مجبور شدند از بیم حمله شبهنظامیان مرتبط با ایران به عقب برگردند، اینکه صحبتهایی از بستن سفارتمان در بغداد مطرح شد و اقدامات مختلفی که ایران انجام داد... اینها نشان میدهند که ایمنیمان کمتر شد، نه بیشتر.